Coğrafya veya fen bilimleri dersinde sıklıkla karşımıza çıkan kayaç nedir? sorusunu yanıtlayalım. Ayrıca kayaç örnekleri nelerdir başlığına da değinelim.
Kayaç nedir?
Kayaç, çeşitli minerallerin veya taş parçaları ve minerallerin bir araya gelmesi veya birikmesiyle meydana gelen katı birikintiler olarak tanımlanır. Kayaç, yer kabuğunun yapı taşı olarak kabul edilir.
Kayaçlar nasıl oluşur?
Kayaçlar, bir ya da birden fazla mineralin bir araya gelmesi ile oluşan mineral topluluklarıdır. Kayaçların oluşumu yer kabuğunun hareketlerine, rüzgar, yağmur, akarsu ve yüksek sıcaklık gibi faktörlere bağlıdır.
Dünya üzerinde çok fazla sayıda ve farklı özellikte kayaç bulunmaktadır. İlk kayaçlar, dünyanın dış yüzeyinin soğuması ve katılaşması sonucu oluşmuştur.
Kayaçlar soğuk, sıcak ve yüksek basınçla çevresel faktörlerin etkisinin bir araya gelmesi ile oluşur diyebiliriz.
OKU: Dünya’daki oksijenin kaynağı neresidir?
Kayaç türleri nelerdir?
Kayaçlar, magmatik yani püskürük kayaçlar, tortul kayaçlar ve başkalaşım kayaçları olmak üzere 3 gruba ayrılır.
Magmatik / Volkanik / Püskürük kayaçlar:
Volkan camı, granit ve sünger taşı volkanik kayaçlar arasında yer alır. Volkanik kayaçlar, dünyanın iç kısmında yer alan magmanın yer kabuğu içine sokulması veya yüzeye püskürüp hızla katılaşması sonucu oluşurlar.
Tortul kayaçlar:
Travertenler, kireç taşı, kaya tuzu, kum, çakıl ve taş kömürü tortul kayaç örnekleri arasında sıralanabilir. Yeryüzünde en çok görülen kayaç türü tortul kayaçlardır. Tabakalı olarak bulunurlar ve organizma kalıntısı yani fosil barındırırlar. Sarkıt ve dikitleri tortul kayaçlara örnek olarak verebiliriz.
Başkalaşım kayaçları:
Mermer, kuvarsit ve elmas başkalaşım kayaçlarıdır. Metaformik kayaçlar olarak da bilinen başkalaşım kayaçları, tortul ve magmatik kayaçların farklı etkiler altında hem fiziksel hem de kimyasal olarak değişip başkalaşması ile oluşur.
